اکولوژی بز وحشی (capra aegagrus) در پارک ملی کلاه قاضی

تعیین نیازهای اکولوژیک گونه ها برای مدیریت دقیق و علمی جمعیت های حیات وحش امری ضروری است. بزوحشی (capra aegagrus ) که جد بز اهلی(capra hircus) محسوب می شود، گونه ای با ارزش می باشد که بطور وسیع در ایران پراکندگی دارد. با این وجود اکولوژی این گونه تاکنون بخوبی مشخص نشده است. به منظور بررسی ترجیحات زیستگاهی، توزیع سنی، رفتار گروهی و فعالیت بزوحشی در طول سه فصل (جفت گیری، زمستان و زایمان) از پاییز 1390 تا پایان بهار 1391 مطالعه ای در پارک ملی کلاه قاضی واقع در مرکز ایران صورت گرفت. مسیرها و نقاط مشاهده از پیش تعیین شده برای ثبت اندازه و ترکیب گله های مشاهده شده بزوحشی استفاده شد. در مکان مشاهده گله متغیرهای زیستگاهی نظیر شیب، جهت، ارتفاع، درصد پوشش گیاهی، درصد پوشش صخره و سنگریزه ثبت شد. این داده ها با داده های مشابه ثبت شده طی سالهای 1352تا 1355 مقایسه شد. بیشتر نتایج بدست آمده برای دو دوره زمانی مشابه بود. اندازه گله بین فصول مورد مطالعه بطور معنی داری متفاوت بود و به عواملی از جمله ترکیب گله، الگوی فعالیتی گله، ارتفاع، درصد پوشش گیاهی، درصد پوشش صخره و سنگریزه و شدت باد بستگی داشت. بزهای وحشی در پاییز و زمستان گله های بزرگتر و مختلط اما در بهارگله های کوچکتر و تک جنسی تشکیل می دادند. نسبت جنسی اختلاف معنی داری بین سه فصل نداشت. در سه فصل مورد مطالعه ارتباط معنی داری بین ترکیب گله و طبقات شیب و جهت مشاهده نشد. بطور معمول شیب-های بیش از 45 درجه توسط بزوحشی استفاده شدند. در زمستان جهت های جنوبی و در پاییز و بهار جهت های غربی و شمالی توسط بزوحشی ترجیح داده شدند. الگوی فعالیت به جنس و سن بستگی داشت. چراکردن و استراحت کردن به ترتیب بیشترین و کمترین فعالیت مشاهده شده بزوحشی بودند. در تحلیل ها وقتی نرها و ماده ها به طور جداگانه بررسی شدند، چراکردن فعالیت غالب ماده ها در طول سه فصل مورد مطالعه و راه رفتن بیشترین فعالیت مشاهد شده نرها و بزغاله ها بود.کلمات کلیدی: اندازه گله، ترکیب سنی-جنسی، استفاده از زیستگاه، الگوی فعالیت، نسبت جنسی.